Quy trình trồng dưa lưới: Giai đoạn phát triển Rễ – Thân – Lá trên dưa lưới (Phần 2)

Sau khi hạt nảy mầm thành công và cây con đã bung lá mầm, chúng ta bước sang giai đoạn chăm sóc từ 1 đến 20 ngày tuổi. Đây là giai đoạn nền móng để xây dựng bộ rễ khỏe, thân vững, lá xanh dày, quyết định 80% khả năng tăng trưởng, đậu quả và chất lượng trái về sau. Mục tiêu của giai đoạn này gồm phát triển rễ cọc và rễ tơ mạnh, ổn định sinh lý cây con, phòng ngừa nấm bệnh và côn trùng chích hút, tối ưu dinh dưỡng trồng dưa lưới với nồng độ nhẹ, cân đối và tăng dần theo tuổi cây.

Lưu ý nhanh:

• Sử dụng giá thể sạch hoặc đất trồng đã được xử lý kỹ nấm bệnh trước khi trồng.
• Giá thể sạch, thoáng khí, giữ ẩm tốt và không úng.
• EC tăng dần, pH ổn định vùng 5.8 đến 6.3.
• Nguyên tắc tưới ít nhưng đều, tập trung vùng rễ tơ.

Lựa chọn dinh dưỡng trồng dưa lưới?

Chi phí phân bón dành cho dưa lưới là một trong những vấn đề mà người trồng đặc biệt quan tâm, chi phí dinh dưỡng chiếm từ 7 – 10% tổng doanh thu được coi là chi phí hợp lý. Tuy nhiên, có một số tiêu chí sau cần cân nhắc để lựa chọn dinh dưỡng cho phù hợp:

• Tiêu chí 1: Giá thành, giá thành đi kèm chất lượng của loại phân bón, tuỳ theo mỗi loại thương hiệu mà giá thành khác nhau.
• Tiêu chí 2: Hạn chế gây tắc cho hệ thống tưới. Nếu vườn của bạn hay tắc kim, hay xem lại công thức phân bón và chất lượng phân bón bạn đang sử dụng.
• Tiêu chí 3: Chất lượng sản phẩm. Dù cao hay thấp thì sản phẩm bạn làm ra phải đảm bảo thơm ngon và bổ dưỡng. Để đạt được tử 80 – 90% quả loại 1 bạn cần kinh nghiệm trồng và phân bón chất lượng.

Giới thiệu về phân bón Grow Master Melon của Lisado Việt Nam

Grow Master Melon là dòng phân bón cho dưa lưới chuyên biệt, được tối ưu cho giai đoạn cây con tới nuôi trái. Trong giai đoạn 1 đến 20 ngày tuổi, ưu điểm đáng chú ý gồm:

• Công thức Đa – Trung – Vi lượng cân đối kèm Ca Mg S và vi lượng dễ hấp thu.
• Khả năng hòa tan tốt phù hợp tưới nhỏ giọt thủy canh và trồng giá thể.
• Hỗ trợ ổn định pH, cung cấp dinh dưỡng nhẹ nhàng mà hiệu quả.
• Giúp lá xanh dày, thân cứng, rễ ăn sâu lan rộng.

Ưu điểm:

• Tiết kiệm thời gian pha mix nhiều loại phân đơn
• Đã được tính toán kỹ, cân đối dinh dưỡng, hạn chế tối đa việc tắc béc tưới, kim tưới. Vận hành ổn định lâu dài.

Khi kết hợp với Root Boost Grow Master, khả năng kích rễ cọc và rễ tơ được gia tăng rõ rệt, hạn chế sốc khi chuyển chậu và giảm rủi ro thối gốc chết rạp.

5 Bước pha phân bón Grow Master Melon ra dung dịch mẹ.

Phân bón Grow Master Melon được chia làm 2 túi riêng biệt là A và B. Chúng ta cần pha loãng 2 túi bột A và B này ra thành dung dịch mẹ, sau đó pha loãng ra dung dịch con để tưới cho cây.

5 bước pha dung dịch mẹ :

1. Chuẩn bị 2 thùng phuy, mỗi thùng dung tích tối thiểu 50 lít.
2. Đổ mỗi thùng 40L nước sạch, đánh dấu 2 thùng A và B.
3. Mở túi A, đổ tất cả các chất từ trong gói Grow Master A vào thùng A, khuấy tan đều.
4. Làm tương tự với túi B vào thùng B.
5. Đổ tiếp nước sạch cho mỗi thùng để đủ 50L

Sản phẩm thu được là Dung dịch mẹ Grow Master A và B, mỗi thùng 50L.
Dung dịch A có màu đỏ tươi và dung dịch B có màu trắng trong, không lắng cặn trắng.

Dùng dung dịch mẹ này để pha loãng thành dung dịch con tưới trực tiếp cho cây. Chúng ta khó có thể ước lượng được nồng độ ppm trong nước là bao nhiêu, do vậy cần dùng bút đo TDS xác định. Nếu nồng độ thấp hơn quy chuẩn thì pha thêm dung dịch A, B; nếu đặc quá thì thêm nước.

Hướng dẫn pha dung dịch mẹ ra dung dịch con để tưới cho cây

Người trồng nên kiểm soát EC và pH bằng bút đo chuyên dụng theo lịch khuyến nghị, điều chỉnh nhẹ theo thời tiết và tốc độ sinh trưởng thực tế.

Tuỳ vào mỗi giai đoạn của cây mà chúng ta sẽ điều chỉnh lượng phân bón A và B khác nhau để tối ưu năng xuất cho cây trồng. Khi sử dụng phân bón Grow Master Melon của Lisado chúng ta cần lưu ý các ý sau:

• Tỉ lệ phân bón A và B: Tỉ lệ phân bón A và B sẽ thay đổi theo tuổi và chu kỳ của cây. Ví dụ ở giai đoạn cần phát triển Rễ – Thân – Lá ta tăng tỉ lệ phân bón A lên để cây phát triển nhanh hơn. Dưới đây là tỉ lệ phân bón AB cho cây dưa lưới.
  • 1.5 A – 1B: Giai đoạn kích ra rễ và phát triển thân cành lá.
  • 1 A – 1.5B: Giai đoạn kích thích phân hoá mầm hoa và phát triển hoa, tăng khả năng đậu quả.
  • 2A – 1B: Giai đoạn thúc trái lớn nhanh.
  • 1A – 1B: Giai đoạn chuyển hoá dinh dưỡng vào trái, dưỡng trái to tròn đẹp.
  • 1A – 2B: Giai đoạn tạo màu sắc, lên ngọt cho quả.
• Chỉ số EC hoặc ppm: Là nồng độ đậm đặc của phân bón, nói đơn giản là lượng phân bón sẽ cho cây ăn.
• Chỉ số pH: Là chỉ số môi trường dinh dưỡng trước khi tưới cho cây, chỉ số này nên từ 5.5 đến 6.5 để dinh dưỡng được hấp thụ tối đa.

Ví dụ: Bạn đang có 1 bồn 2000L, dưới đây là các bước để pha dung dịch con tưới phân cho cây dưa ở giai đoạn cây con:

1. Đổ đầy nước sạch vào bồn dung dịch con 2000L
2. Múc trong thùng phân me A tỉ lệ 1.5L đổ vào bồn nước sạch
3. Múc trong thùng phân mẹ B tỉ lệ 1L đổ vào bồn nước sạch
4. Sử dụng bút đo để đo EC trong bồn dung dịch con.
5. Nếu dung dịch con có chỉ số EC thấp hơn bảng khuyến nghị thì bạn lặp lại bước 2 và 3 sau đó đo lại
6. Nếu dung dịch con có chỉ số EC cao hơn bảng khuyến nghị (do bạn đổ dư dung dịch mẹ) thì bạn thêm nước trắng để dung dịch con loãng ra và tưới cho cây.

Dưới dây là bảng khuyến nghị chỉ số EC và pH cho giai đoạn này.

* Ngày 1 đến 3: chủ yếu giữ ẩm và an toàn rễ mầm.
* Ngày 4 trở đi: bắt đầu dinh dưỡng loãng, ưu tiên Root Boost để kích rễ.
* Ngày 6 đến 14: tăng dần EC, tập trung tăng diện tích lá thật và mật độ rễ tơ.
* Ngày 15 đến 20: tối ưu độ dày lá, thân cứng, duy trì pH ổn định.

Cài đặt chế độ tưới phân và nước

Nguyên tắc tưới đối với dưa lưới giai đoạn cây con là ít nhưng đều, giữ ẩm nền giá thể chứ không dìm nước. Chúng ta cần chia càng nhiều lần tưới cây sẽ hấp thụ tốt và đỡ lãng phí hơn. Liên tục đổi kim tưới (nếu bạn dùng 1 kim/ gốc) để đảm bảo đủ độ ẩm xung quanh rẽ, giúp rễ lan rộng, hấp thu dinh dưỡng tốt hơn. Dưới dây là một số khuyến nghị tưới cho cây dưa lưới.

Bảng chế độ phân tưới Grow Master Melon cho trồng giá thể

Bảng chế độ phân tưới Grow Master Melon cho trồng đất

• *Số lần tưới (tối thiểu): Nguyên tắc càng chia nhỏ lần tưới càng tốt cho cây. Số lần tưới tối thiểu khuyến nghị.
• ** Thời gian tưới mỗi ca tưới (tối thiểu): Nếu hệ thống tưới chảy quá nhanh hoặc chênh lệch lượng nước tưới ở mỗi vị trí khác nhau sẽ khiến cây mọc không đều. Thời gian tưới tối thiểu đảm bảo mỗi cây nhận được lượng nước tối thiểu.
• *** Tổng lượng nước tưới/ gốc: Là số lượng nước tưới cho mỗi gốc, theo nhu cầu giống mà lượng nước này sẽ tăng giảm, tuy nhiên, càng về sau cây càng cần nhiều nước hơn.
• Liên tục đảo vị trí kim tưới để đảm bảo bộ rễ lan rộng và kích thích quá trình phát triển rễ ở cây con trong giai đoạn đầu.

(Grow Master Melon giúp cây dưa lưới phát triển khoẻ – đồng đều – lá dày – bóng mỡ lá)

Mẹo điều chỉnh nhanh:

• Nếu mặt giá thể ướt kéo dài hơn 3 giờ sau tưới → giảm thời lượng.
• Nếu lá rũ nhẹ cuối buổi sáng → tăng thêm 1 chu kỳ tưới ngắn.
• Luôn đo EC và pH dung dịch đầu ra mỗi 2–3 ngày để hiệu chỉnh.

Một số tiêu chí đánh giá tình trạng sức khoẻ của vườn và cây trong 20 ngày đầu tiên.

Ở giai đoạn này, cây cần tập trung dinh dưỡng để phát triển bộ rễ, thân và lá. Hãy ngắt bỏ tất cả các chèo dưới thứ 8 càng nhanh càng tốt để cây phát triển chiều cao. Nếu bạn loại bỏ các chèo gốc chậm, cây có xuống hướng phân tán dinh dưỡng ra các nhánh chèo khiến cây chậm lớn, lá bé, khả năng quang hợp kém.

Sử dụng sợi se trong nhà mang để quấn giúp cây đứng thẳng theo phương ngang, tăng cường khả năng quang hợp. Thường xuyên để ý để quấn ngọn kịp thời, tránh để quá dài sẽ gặp khó khăn trong khi quấn và dễ gây gãy ngọn.

(Một vườn 20 ngày tuổi của khách hàng Lisado Việt Nam tại Hưng Yên)

Các tiêu chí đánh giá cây khoẻ (ngày thứ 20):

• Tình trạng cây bị khảm (xoăn ngọn, chùn ngọn): <5%
• Kích thước đường kính lá già ở ngày thứ 20: 23 – 25 cm.
• Các đốt thân phát triển cân đối, đồng đều.
• Mặt trên lá có màu xanh đậm, dày, gân lá mặt dưới nổi rõ.
• Thân cây mập, khoẻ
• Đỉnh sinh trưởng phát triển mạnh, bắt đầu xuất hiện chèo là lách lá thứ 6 và thứ 7.

Bệnh hại trên cây dưa lưới giai đoạn 1–20 ngày tuổi và quy trình phòng trị

Vì sao giai đoạn 1–20 ngày tuổi dễ bị bệnh?

Giai đoạn ươm cây con và trồng 20 ngày đầu tiên là thời điểm cực kỳ nhạy cảm của cây dưa lưới. Hệ rễ mới hình thành, thân lá còn non yếu, chưa có sức đề kháng. Chỉ cần điều kiện nhiệt độ, độ ẩm, giá thể hoặc tưới tiêu chưa phù hợp, cây dễ bị nấm bệnh và côn trùng tấn công.

Một số yếu tố thường gây bệnh ở giai đoạn này:

• Giá thể ẩm ướt kéo dài → tạo môi trường cho nấm Pythium, Rhizoctonia phát triển gây thối gốc, chết rạp.
• Nhiệt độ thấp, độ ẩm cao → thuận lợi cho nấm Fusarium, phấn trắng.
• Thông gió kém, lưới chắn côn trùng chưa tốt → rệp, bọ trĩ, bọ phấn xâm nhập, vừa chích hút vừa truyền virus.
• Tưới phân sai cách → nồng độ EC quá cao gây sốc muối, cây yếu và dễ bị nấm bệnh.

Như vậy, ở giai đoạn này, mục tiêu quản lý dịch hại là phòng bệnh là chính, trị bệnh khi thật sự cần thiết.

Các bệnh thường gặp trên dưa lưới 1–20 ngày tuổi

Thối gốc chết rạp (Damping-off)

• Tác nhân: Nấm Pythium, Rhizoctonia.
• Triệu chứng: Cổ rễ teo tóp, thối nhũn, cây ngả rạp và chết hàng loạt. Thường xuất hiện ở giai đoạn 3–10 ngày tuổi.
• Nguyên nhân: Giá thể ẩm ướt, tưới dồn nước, nhà màng kém thông thoáng.

Héo rũ Fusarium

• Tác nhân: Nấm Fusarium oxysporum.
• Triệu chứng: Lá vàng héo từ dưới lên, mạch dẫn nâu đen, cây còi cọc.
• Nguyên nhân: Giá thể hoặc đất chưa xử lý, độ ẩm kéo dài.

Phấn trắng

• Tác nhân: Nấm Oidium.
• Triệu chứng: Đốm trắng bột trên lá non, sau lan rộng gây giảm quang hợp.
• Nguyên nhân: Ẩm độ cao trên 85%, thiếu thông gió, cây yếu.

Côn trùng chích hút (rệp mềm, bọ trĩ, bọ phấn)

• Triệu chứng: Ngọn non xoăn lại, lá biến dạng, cây chậm lớn.
• Nguy hiểm: Truyền virus khảm và vàng lá, gây thiệt hại nặng.
• Nguyên nhân: Hệ thống lưới chắn chưa kín, vệ sinh vườn kém.

Nguyên tắc phòng bệnh ở giai đoạn 1–20 ngày tuổi

Phòng bệnh là chính: duy trì môi trường trồng sạch, thoáng, dinh dưỡng cân đối, không lạm dụng thuốc BVTV: chỉ sử dụng khi thật sự cần, tuân thủ liều lượng. Luôn luân phiên hoạt chất để hạn chế kháng thuốc và ghi chép nhật ký phun thuốc, theo dõi tình trạng cây hàng ngày.

1. Giá thể sạch và thoáng khí: Trộn Trichoderma vào giá thể để ức chế nấm hại.
2. Kiểm soát độ ẩm: Tưới ít nhưng đều, không để úng.
3. Thông gió tốt: Nhà màng phải có lưới chắn côn trùng, nhiệt độ 22–28°C, ẩm độ 65–75%.
4. Phun phòng định kỳ: Kết hợp chế phẩm sinh học (Bacillus subtilis, nấm đối kháng) và thuốc BVTV sinh học, hóa học an toàn khi cần.
5. Luân phiên hoạt chất: Tránh nấm bệnh và côn trùng kháng thuốc.

Quy trình phun phòng tổng quát cho cây dưa lưới 1–20 ngày tuổi

Trước khi trồng và tuần 1

Xử lý giá thể:

• Trộn Trichoderma (2–3 kg/tấn giá thể) hoặc chế phẩm nấm xanh, nấm tím.
• Khử khuẩn khay, chậu bằng Formol 2% hoặc Benkocid 0,1%.

Phòng bệnh thối gốc:

• Tưới gốc bằng Ridomil Gold (Metalaxyl + Mancozeb) nồng độ 2 g/lít, 5–7 ngày/lần.
• Hoặc tưới Aliette (Fosetyl-Al) 2 g/lít, 7 ngày/lần.

Tuần 2 (7–14 ngày tuổi)

Phòng phấn trắng, héo rũ:

• Phun Nano bạc đồng 15–20 ml/bình 16 lít, 5–7 ngày/lần.
• Hoặc phun Antracol (Propineb) 2 g/lít, luân phiên với Score (Difenoconazole) 1 ml/lít

Phòng côn trùng chích hút:

• Treo bẫy dính vàng và xanh trong nhà màng.
  Phun Dầu Neem (Neem oil 3000 ppm) 10–15 ml/lít, 5–7 ngày/lần.

Nếu mật độ cao: sử dụng Confidor (Imidacloprid) 0,5 ml/lít hoặc Radiant (Spinetoram) 0,3 ml/lít.

Tuần 3 (15–20 ngày tuổi)

Duy trì vệ sinh nhà màng: Cắt bỏ cây bệnh, loại bỏ cỏ dại.
Phòng bệnh gốc rễ:

• Tưới Validamycin (Validacin 5% L) 2 ml/lít, 7 ngày/lần để hạn chế vi khuẩn gây héo rũ.

Phòng phấn trắng:

• Phun sữa tươi pha loãng 1:10 hoặc Bacillus subtilis dạng dịch, giúp hạn chế nấm.
• Khi áp lực cao: dùng Topsin-M (Thiophanate-methyl) 2 g/lít, luân phiên Score.

Phòng côn trùng:

• Phun Abamectin (Vertimec 1,8EC) 0,5 ml/lít hoặc Spinosad (Success 25SC) 0,3 ml/lít.

Quy trình tổng quát phun phòng mẫu (tham khảo)

Tuần 1:

• Bệnh thối gốc, chết rạp: Ridomil Gold 2 g/lít tưới gốc, 5–7 ngày/lần.

Tuần 2:

• Phấn trắng, nấm lá: Nano bạc đồng 20 ml/16 lít hoặc Score 1 ml/lít, phun sáng sớm.
• Rệp, bọ trĩ: Neem oil 10 ml/lít hoặc Confidor 0,5 ml/lít, luân phiên hoạt chất.

Tuần 3:

• Vi khuẩn, héo rũ: Validacin 2 ml/lít tưới gốc, 7 ngày/lần.
• Phấn trắng áp lực cao: Topsin-M 2 g/lít, xen kẽ chế phẩm sinh học.
• Bọ trĩ, bọ phấn: Abamectin 0,5 ml/lít hoặc Spinosad 0,3 ml/lít, tránh phun lúc nắng gắt.

Trong 20 ngày đầu, dưa lưới dễ mắc các bệnh thối gốc, héo rũ, phấn trắng và bị côn trùng chích hút gây hại. Việc phòng bệnh tổng hợp bằng giá thể sạch, tưới tiêu hợp lý, chế phẩm sinh học và thuốc BVTV an toàn đúng quy trình sẽ giúp cây con khỏe mạnh, bộ rễ phát triển mạnh, tạo nền tảng vững chắc cho giai đoạn sinh trưởng sau.

Khi vượt qua được 30 ngày đầu tiên, vườn của bạn sạch bệnh, không bị thối thân, không bị lở cổ rễ, không có cây bị khảm thì tỉ lệ về đích thành công lên tới 70%. Hãy vượt qua thêm 10% ở giai đoạn ra hoa, chọn quả ở bài viết tiếp theo nhé. Chúc các bạn thành công!