Dưa lưới là cây trồng nhạy cảm với úng nước, đặc biệt khi được trồng trên giá thể hoặc trong nhà màng. Khi rễ bị ngập trong thời gian dài, oxy không thể lưu thông, môi trường ẩm ướt sẽ tạo điều kiện cho nấm bệnh phát triển như Pythium, Fusarium, Phytophthora khiến cây bị suy yếu, dẫn đến chết thân – héo rũ và héo xanh.

Bài viết này chia sẻ cách khắc phục vấn đề ngập rễ do mưa bão hoặc ngập trong nước nhiều ngày. Tỉ lệ thành công chỉ là 70/30. Không thểm đảm bảo 100% thành công. Nó còn tuỳ thuộc vào thời gian cây bị ngập. Nếu trong khoảng 3 – 4 ngày tỉ lệ thành công có thể từ 60 -80%, lâu hơn càng khó xử lý.

Tác hại chính:

• Rễ bị thối, chuyển màu nâu đen, mùi hôi.
• Cây héo rũ, vàng lá, ngọn ngừng phát triển.
• Nấm bệnh bùng phát nhanh, nguy cơ chết cây hàng loạt.
• Giảm sức đề kháng, khó đậu hoa, chất lượng quả thấp.
• Vì vậy, khi dưa lưới bị ngập nước, cần xử lý **ngay trong 24 giờ đầu** để cứu rễ, diệt khuẩn và phục hồi sinh trưởng.

Quy trình xử lý khẩn cấp khi cây bị ngập nước

Bước 1: Xử lý ngay khi nước rút

• Khử khuẩn vùng rễ: sử dụng Aliette(fosetyl-Al) để ngăn chặn nấm bệnh. Liều dùng: 200 – 300g/1000m², pha với nước sạch và tưới đều xung quanh gốc.
• Chạy thêm dinh dưỡng nhẹ: có thể bổ sung dung dịch dinh dưỡng với EC 0.5 – 1.0 mS/cm để cây có nguồn nuôi rễ, nhưng không được quá đặc.
• Phun vi lượng qua lá: pha vi lượng tổng hợp (combi vi lượng Zn, B, Mn, Cu, Fe…) với liều 0.25g/1L, phun vào buổi chiều mát để giúp lá phục hồi và quang hợp tốt hơn.

Bước 2: Phục hồi rễ sau 12–24 giờ

• Sáng hôm sau, khi cây đã được khử khuẩn, tưới Root Boost với liều 500ml/1000m².
• Mục tiêu: kích thích rễ tơ mới, phục hồi bộ rễ cọc bị tổn thương.
• Lặp lại quy trình này 2 lần trong 3–5 ngày để rễ phục hồi ổn định.

Bước 3: Xử lý bổ sung khi vườn có ong thụ phấn

Nếu đang trong giai đoạn thụ phấn, hạn chế dùng thuốc hóa học. Thay vào đó:

• Tưới Trichoderma + EM + Root Boost 2 lần để khống chế nấm bệnh và phục hồi rễ.
• Kết hợp phun vi lượng qua lá và dinh dưỡng nhẹ ở gốc để cây không bị mất sức.
• Cách này hiệu quả sẽ kém hơn so sử dụng sinh học, cần thời gian tác động dài. Nếu đã sử dụng Aliette không nên sử dụng EM và Trichoderma vì thuốc sẽ diệt các tế bào có lợi, kháng bệnh.

Bước 4: Biện pháp che chắn và hạn chế sốc sau úng

• Dùng lưới che nắng 30–40% trong vài ngày đầu để giảm tác động ánh sáng mạnh và nhiệt độ cao.
• Hạn chế tuyệt đối phân đạm dễ tan (ure, amon), vì sẽ làm cây yếu thêm và tăng nguy cơ nấm bệnh.
• Tăng cường thông gió trong nhà màng, tránh để độ ẩm quá cao.

Phòng ngừa dưa lưới bị ngập úng

Để tránh tình trạng này lặp lại, cần thiết kế và quản lý nhà màng hợp lý:

• Thoát nước tốt: sắp xếp hệ thống rãnh, ống thoát nước quanh khu trồng.
• Quản lý giá thể:không để giá thể nén chặt, cần xới thoáng định kỳ.
• Điều chỉnh chế độ tưới: khi dự báo mưa bão, giảm số lần tưới và hạn chế EC cao.
• Bổ sung Trichoderma định kỳ: 10–15 ngày/lần để ức chế nấm bệnh trong đất hoặc giá thể.
• Theo dõi dự báo thời tiết: chủ động che phủ hoặc điều chỉnh giàn tưới khi mưa lớn.

Bảng quy trình khắc phục dưa lưới bị ngập nước

Với quy trình này, người trồng có thể cứu cây nhanh chóng sau ngập, đồng thời hạn chế tối đa rủi ro chết cây và giảm năng suất.